Cây Rau Sam trong chữa và hỗ trợ điều trị bệnh

Rau sam được biết đến là một loại cây mọc dại được con người sử dụng như một thực phẩm trong bữa ăn, đặc biệt là vào mùa hè vì rau có vị chua chua thanh mát. Tuy nhiên trên thực tế rau sam là loại cây có nguồn dinh dưỡng dồi dào và là bài thuốc quý trong y học. Ở Pháp, Nhật Bản, Trung Quốc người ta trồng rất nhiều loại rau này và mệnh danh là “rau trường thọ” bởi rau sam có nhiều công dụng tuyệt vời như: trị táo bón, đái rắt, bỏng, ho gà, bệnh trĩ, hỗ trợ điều trị tiểu đường, tẩy giun, chống viêm sưng, phục hồi vết thương nhanh lành…

Rau sam là cây gì ?

Rau sam tên khoa học là Portula oleracea, thuộc họ Rau sam Portulacaceae. Rau sam còn được gọi là Mã xỉ hiện vì lá của chúng giống hình răng con ngựa.

Về đặc điểm

Rau sam là cây thân cỏ, sống hằng năm, thân nhẵn có nhiều cành, mọc sát mặt đất. Thân cây màu đỏ nhạt, chiều dài từ 10 đến 30 cm, lá có hình bầu dục, phiến lá dày và không có cuống, mặt lá bóng rộng từ 8 -14mm và dài khoảng 2cm.

Hoa rau sam mọc đầu cành, không có cuống và hoa màu vàng. Quả dạng bình cầu, mở 1 nắp, trong quả có chứa nhiều hạt màu đen.

Về phân bố, thu hái và chế biến

Ở nước ta với điều kiện thời tiết khí hậu nóng ẩm, rau sam gần như mọc ở khắp nơi, ven đường đi, ven các bờ, những nơi ẩm ướt như giữa các luống rau… Ở các nước Pháp, Nhật hay Trung Quốc họ trồng rau sam rất nhiều và sử dụng làm rau ăn hằng ngày, Việt Nam chưa trồng loại cây này mà chủ yếu thu hái dựa vào cây mọc hoang vào các mùa hè từ tháng 5 đến tháng 7 hằng năm.

Thường rau sam được thu hoạch toàn bộ cây, cắt bỏ rễ rửa sạch dùng tươi hoặc phơi, sấy khô. Những cây có thân đỏ đậm, to và lá dày là những cây rau phát triển tốt, chúng chứa nhiều nước và có vị chua đậm.

Về thành phần hóa học

Trong rau sam có chứa 6.49% carbohydrate, 1.8% protid, 0.5% chất béo và 2.23% tro, ngoài ra còn có vitamin C, omega 3, ureaza, sắt, caroten, canxi… Các thành phần trong rau sam chưa có con số giá trị dinh dưỡng chính thống mà từ nhiều nguồn nghiên cứu khác nhau tổng hợp lại thành phần hóa học đa dạng của loại cây này.

Về công dụng dược lý

Rau sam có tác dụng trên mạch máu vì chúng làm co nhỏ mạch máu; làm ức chế sự phát dục của vi trùng lỵ hình y nên trị bệnh kiết lỵ hiệu quả. Rau sam cũng có tác dụng chống viêm, trị mụn nhọt sưng đau.

Ngoài ra theo một số nghiên cứu chỉ ra rau sam có tác dụng ức chế trên các trực khuẩn như Ecoli, trực trùng lỵ, trực trùng thương hàn, các vi trùng gây bệnh ngoài da… Omega 3 có trong rau sam cũng rất tốt cho người bị bệnh tim mạch.

Tác dụng của rau sam

Nhờ nguồn dinh dưỡng đa dạng có trong rau sam, rau sam có tác dụng chữa nhiều bệnh với cách sử dụng đơn giản và dân giã.

1. Trị bệnh kiết lỵ

Lấy 300g rau sam tươi, giã nát, vắt lấy nước đun sôi. Có thể chế thêm ít mật ong cho dễ uống. Dùng ngày 2-3 lần sẽ giảm bệnh rõ rệt.

Hoặc nấu rau sam tươi với gạo nếp thành cháo, không cho muối và ăn lúc đói cũng là bài thuốc hiệu quả nếu bạn không uống được nước rau sam.

2. Trị bạch đới ở phụ nữ

Dùng 2 lòng đỏ trứng gà với 30ml nước ép rau sam tươi đun sôi, để uống. Nếu bị sốt phát ban hay nổi mẩn thì dùng nước ép rau sam uống sống, còn phần bã thì xoa lên khắp người những chỗ nổi mẩn.

3. Ngộ độc thuốc

Dùng rau sam tươi giã nát, ép lấy nước uống và đắp phần bã vào rốn sẽ giúp làm giảm tình trạng này.

4. Phụ nữ hậu sản ra huyết

Lấy 200g rau sam tươi hoặc 60g rau sam khô, sắc uống ngày 2 lần.

5. Trị bỏng

Dùng mật ong trộn với bột rau sam khô rồi bôi lên vết bỏng để giảm đau rát và nhanh lành hơn.

6. Tẩy giun

Lấy 300g rau sam tươi, giã nát ép lấy nước, đun sôi cho thêm đường hoặc muối, uống liên tucjc trong 3-7 ngày, mỗi ngày 2 lần và uống lúc đói sẽ có tác dụng tẩy giun móc.

7. Trị mụn nhọt, môi miệng lở loét

Dùng rau sam tươi giã nát, ép lấy nước cốt đặc bôi lên chỗ bị lở hoặc mụn nhọt.

8. Đau răng, hôi miệng

Dùng nước ép rau sam hoặc sắc rau sam khô, sắc đặc lấy nước súc miệng mỗi ngày

9. Thông tiểu

Giã nát ép lấy nước 100g rau sam tươi, đun sôi hoặc hấp cách thủy, thêm 10g mật ong uống sẽ giúp thông tiểu nhanh chóng.

10. Trị nấm tóc, nấm chân tay

Dùng rau sam nấu thành cao rồi bôi lên chỗ nấm hoặc đốt rau sam khô lấy tro rắc lên chỗ bị nấm là bài thuốc trị nấm hiệu quả.

11. Chữa bệnh ho gà

Đun sôi 200ml nước, 30g đường phèn và 100g rau sam sao cho còn khoảng 100ml thì tắt lửa. Ngày uống 3 lần và uống trong 3 ngày liên tiếp, nếu bị nặng uống liên tục trong vòng 1 tuần

12. Ho ra máu

Có thể sử dụng nước ép rau sam tươi hoặc nấu đặc lên để uống cho đến khi khỏi. Nếu ho ra máu do bệnh lao thì phải sử dụng thuốc điều trị theo phác đồ của bác sĩ, có thể sử dụng rau sam trong bữa ăn hằng ngày.

13. Trị bệnh trĩ

Lấy rau sam tươi nấu ăn mỗi ngày, nước luộc thì dùng để xông và ngâm trĩ, làm liên tục trong khoảng 1 tháng, bệnh trĩkhông nên để lâu chữa càng sớm càng nhanh khỏi

14. Trị viêm âm đạo, khí hư

Dùng rau sam tươi ép lấy nước hoặc sắc rau sam khô ngâm rửa vùng kín mỗi ngày.

15. Trị đái rắt, đái buốt

Dùng nước rau sam tươi giã nát uống ngày 2 lần

16. Chữa K thực quản

Lấy 30g rau sam tươi, nấu chính rồi cho bột đậu nành và mật ong vào nấu thành cháo, ăn sáng mỗi ngày

17. Chữa K đại tràng

20g rau sam, 20g khổ sâm, 20g bại tương thảo, 20g thổ phục linh, 20g kê nội kim, 20g bạch thược, 8g hoàng liên, 10g tam lăng, 12g hồng đằng, 10g huyền hồ, 10g xuyên hậu phác, 6g cam thảo, 4g xạ hương, sắc uống ngày 1 lần.

18. Trị K trực tràng

30g hoa mào gà, 10g rau sam sắc uống 1 lần trong ngày.

19. Chữa bạch cầu cấp

16g A giao, 30g rau sam, 16g hà thủ ô, 12g bạch chỉ, sắc lấy nước uống ngày 1 thang.

20. Chống cảm nắng, say nắng

Rau sam tươi rửa sạch, luộc hoặc nấu canh uống hằng ngày

21. Chữa lành vết thương

Dùng lá tươi Mã xỉ hiện đắp vào vết thương, giúp vết thương nhanh hồi phục hơn. Cách làm như sau: lấy lá rau sam tươi giã nhỏ đắp vào vết thương và đắp liên tục 7 ngày,ngày thay 1 lần.

22. Diệt khuẩn

Chất P.Oleracea trong rau sam có tác dụng diệt các vi khuẩn gây bệnh lỵ, thương hàn, tụ cầu vàng và các loại nấm. Dùng rau mã xỉ hiện rửa sạch, cho muối vào giã lấy nước uống hằng ngày hoặc có thể dùng rau sam nấu ăn hằng ngày vừa ngon vừa hiệu quả.

23. Ngăn ngừa lão hóa, làm đẹp da

Các chất chống oxy hóa, acid béo không no, vitamin C và omega trong rau sam có tác dụng chống lão hóa hiệu quả. Cách sử dụng rất đơn giản là dùng nước ép rau sam uống hằng ngày hoặc ăn nhiều như thực phẩm trong bữa ăn.

24. Kích thích tử cung co thắt

Chiết xuất P.oleracea có khả năng kích thích tử cung co thắt đối với trường hợp sinh muộn hoặc sau sinh đẩy sản dịch ra ngoài. Tuy nhiên người có tiền sử sinh non thì tuyệt đối không được sử dụng bài thuốc này

25. Chữa bệnh tiểu đường

Luộc 25g rau sam trong 4 lít nước, để sôi 30 phút, sau đó gạn lấy nước uống thay nước , dùng trong 30 ngày rồi ngưng 1 tuần trước khi dùng tiếp

26. Hỗ trợ bệnh nhân Goute

Tác dụng chống viêm và thải acid uric ra khỏi cơ thể theo đường tiểu chính là lý do để sử dụng rau sam trong điều trị bệnh goute.

Luộc chín rau sam khoảng 20 phút rồi dùng nước luộc uống thay nước lọc hằng ngày, kết hợp với thuốc điều trị goute theo đơn của bác sĩ chuyên khoa

27. Tốt cho tim mạch

Với hàm lượng omega-3 dồi dào và kali có trong rau sam giúp điều hòa lượng cholesterol ổn định, tăng sức bền của thành mạch và duy trì huyết áp ổn định.

Đun sôi rau sam tươi, lấy nước uống trong 1 tuần hoặc nấu canh/xào rau sam với thịt và sử dụng trong các bữa ăn chính hằng ngày

28. Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể

Mùa hè là thời điểm rau sam phát triển nhất và sẵn có nhất ở nước ta, dùng rau sam tươi nấu thành nước uống hoặc lấy nước ép rau sam uống giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể rất tốt.

Những lưu ý khi sử dụng rau sam

Những người không thích hợp sử dụng loại rau này là: phụ nữ có thai, người có các bệnh như đi tiểu lỏng, thể tạng hư hàn, người bị bệnh về thận.